طرز تهیه پسته پلو
طرز تهیه پسته پلو دامغانی ، یکی از خوشعطرترین و خاصترین غذاهای ایرانی است که با ترکیب دلانگیز برنج ایرانی، مغز پسته سبز و خوشطعم، شوید تازه و چاشنیهایی چون پودر غوره و پیازداغ تهیه میشود. این پلو اصیل دامغان، هم ظاهر مجلسی و چشمنوازی دارد و هم طعمی منحصربهفرد؛ ترکیبی از شیرینی ملایم پسته تازه و ترشی لطیف غوره که با عطر شوید و زعفران در هم آمیخته و غذایی باشکوه برای مهمانیها و سفرههای رسمی پدید میآورد. پستهپلو را معمولاً همراه با ماهیچه یا گوشت گوسفند سرو میکنند تا طعم آن به اوج لذت و اصالت برسد.

مواد لازم برای تهیه پستهپلو دامغانی مجلسی
| ردیف | مواد اولیه | مقدار | توضیحات |
|---|---|---|---|
| ۱ | برنج | ۳ تا ۴ پیمانه | شسته و چند ساعت در آب و نمک خیس شود |
| ۲ | مغز پسته تازه یا خشک | حدود ۲۰۰ گرم | پسته تازه نیازی به جوش ندارد، خشک باید ۲۰ دقیقه خیس بخورد |
| ۳ | شوید تازه | ۱ دسته متوسط | درشت خرد شده |
| ۴ | شوید خشک | ۱ تا ۲ قاشق غذاخوری | برای ترکیب با شوید تازه |
| ۵ | پیاز | ۱ عدد متوسط | برای تهیه پیازداغ |
| ۶ | پودر پیاز خشک | ۱ قاشق چایخوری | راز طعم خاص پلو |
| ۷ | گرد غوره یا پودر غوره | ۱ تا ۲ قاشق چایخوری | ترشی ملایم و طعمدهنده اصلی |
| ۸ | کره یا روغن حیوانی | ۷۰ تا ۱۰۰ گرم | بهصورت تکهای روی لایه آخر پلو |
| ۹ | نان نازک نیمپز | ۳ تا ۶ عدد | برای تهدیگ (دو لایه اگر نازک باشد) |
| ۱۰ | زعفران دمکرده | نصف تا ۱ قاشق چایخوری | برای رنگ و عطر لایهها و تهدیگ |
| ۱۱ | زرشک | ۴۰ تا ۶۰ گرم | برای تزئین (با شکر و روغن تفت داده شود) |
| ۱۲ | روغن مایع | به مقدار لازم | برای تهدیگ و سرخ کردن پیازداغ |
| ۱۳ | نمک و فلفل | به مقدار لازم | چاشنی اصلی برنج |
مراحل تهیه پسته پلو
۱. برنج را چند ساعت (۳–۴ ساعت) قبل بشویید و خیس کنید. هنگام شستن آب را چند بار عوض کنید تا آب کاملاً زلال شود. سپس کمی نمک به برنج اضافه کنید و بگذارید خیس بخورد.
۲. پستهها:
- اگر پسته تازه دارید: مغزها را از پوست دوم جدا کنید؛ لازم نیست کاملاً پوستکنده کامل شود، فقط بخش نوک جدا باشد. پسته تازه نرم است و نیازی به خیس یا پخت طولانی ندارد؛ باید خیلی محافظهکارانه با دما رفتار کنید تا رنگش حفظ شود.
- اگر پسته خشک استفاده میکنید: مغزها را حدود ۲۰ دقیقه در آب سرد خیس کنید؛ سپس هنگام جوش آمدن برنج، پسته خشک را ۵ دقیقه آخر پخت به قابلمه اضافه کنید تا ۵ دقیقه بجوشد و بعد بلافاصله برنج و پسته را آبکش کنید.
۳. شوید: شوید تازه را پاک و درشت خرد کنید. شوید خشک را آماده بگذارید.
۴. پیاز داغ: پیاز را خلالی/ریز کنید و سرخ کنید تا طلایی و خوشرنگ شود؛ کمی از پیازداغ را برای تزئین کنار بگذارید.
پخت برنج و اضافه کردن پسته
۱. آب زیادی در قابلمه بجوشانید، نمک اضافه کنید.
۲. برنج را در آب جوش بریزید، یک بار هم بزنید و بگذارید بجوشد. وقتی دانهها نرم شدند اما مغز آنها کمی سفت ماند ( معمولاً بسته به برنج ۶–۸ دقیقه) آمادهی آبکش شدن است.
۳. در زمان آبکش کردن:
- اگر پسته خشک داشتید و خیس کردهاید: پستهها را حدود ۵ دقیقه قبل از آبکش کردن داخل قابلمه بیندازید تا ۵ دقیقه بجوشند.
- اگر پسته تازه است: به محض ریختن در قابلمه برای آبکش، پسته را اضافه کنید ولی بلافاصله آبکش کنید — پسته تازه نباید زیاد در آب یا حرارت بماند.
- برنج و پسته را سریع آبکش کنید و در صافی بریزید.
ته دیگ و چیدن در قابلمه
۱. کف قابلمه مقداری روغن بریزید. برای تهدیگ نان: نانهای نیمپز نازک را (دو لایه در صورت نازکی) در ته قابلمه قرار دهید. میتوانید مقداری زعفران روی نان بپاشید.
۲. حالا لایه بندی را شروع کنید و تکرار کنید تا همه برنج تمام شود:
- لایهای برنج + پسته،
- کمی شوید خشک و مقداری شوید تازه (هردو را استفاده کنید چون طعم متفاوتی میدهند)،
- کمی پیازداغ،
- کمی زعفران دمکرده،
- راز طعم: کمی پودر پیاز خشک و مقداری گرد غوره (پودر غوره) بین لایهها بپاشید — ترشی پودر غوره با شیرینی پسته خیلی خوشطعمی میسازد.
۳. روی لایه آخر، بهجای ریختن آب زیاد، تکههای کره یا روغن حیوانی قرار دهید (۷۰–۱۰۰ گرم به تکههای کوچک تقسیم شده). چون از شوید تازه استفاده میشود، نیازی به اضافه کردن آب نیست — چون شوید تازه رطوبت آزاد میکند. اگر شوید تازه کم دارید یا احساس خشکی میکنید، ۱–۲ قاشق غذاخوری آب یا روغن اضافه کنید.
دم کردن
۱. در قابلمه را بگذارید. ابتدا حرارت را متوسط کنید تا بخار نسبی ایجاد شود (چند دقیقه). سپس شعله را بسیار کم کنید و اجازه دهید پلو دم بکشد.
۲. زمان دم کشیدن: حدود ۴۰–۵۰ دقیقه.
۳. برای ته دیگ خوشرنگ و یکنواخت، از شعلهپخشکن استفاده کنید یا یک شعلهی کوچک و یکنواخت برقرار کنید.
تفت دادن زرشک و تزئین
۱. مقداری روغن (یا کره) را گرم کنید، کمی شکر اضافه کنید و زرشک را سریعا داخل روغن بریزید و خیلی زود شعله را خاموش کنید و زرشک را از روی حرارت بردارید — اگر زرشک بپفد یا بسوزد، تلخ میشود.
۲. هنگام کشیدن برنج داخل دیس، دقت کنید رنگ پسته حفظ شده باشد. سپس روی برنج زرشک و مقداری پیازداغ بریزید.
سرو و مخلفات
- پستهپلو غالباً همراه ماهیچه یا گوشت گوسفند سرو میشود ( دامغانیها آن را با مرغ نمیخورند). عصارهی گوشت را کنار ظرف بریزید و روی گوشت مقدار کمی سس یا عصاره بریزید.
- پسته پلو را گرم سرو کنید.
نکات کلیدی و توصیهها
- پسته تازه: اگر در فصل تازه پسته (اواخر شهریور) تهیه میکنید، از پسته تازه استفاده کنید — نرم و خوشرنگ میماند و نباید زیاد حرارت ببیند.
- پسته خشک: ۲۰ دقیقه خیس و ۵ دقیقه جوش در آب برنج (در ۵ دقیقه آخر) بهترین روش است.
- حرارت کنترلشده: هم در دمکشیدن و هم در تهدیگ/پسته، مراقب حرارت باشید تا رنگ و بافت پسته خراب نشود.
- اگر پودر غوره ندارید، میتوانید مقدار خیلی کمی آبلیموی تازه یا مخلوط لیمو + شکر امتحان کنید اما طعم اصیل با پودر غوره نزدیکتر است.
- پیازداغ را ملایم سرخ کنید تا طعمش شیرین و خوشرنگ شود، نه سوخته.

سوالات متداول درباره طرز تهیه پسته پلو دامغانی
۱. آیا میتوان پسته خشک را به جای پسته تازه استفاده کرد؟
بله، اما پسته خشک باید حدود ۲۰ دقیقه در آب سرد خیس شود و هنگام اضافه کردن به برنج، در ۵ دقیقه آخر پخت بریزید تا طعم و رنگ آن حفظ شود. پسته تازه نیازی به خیس یا جوش طولانی ندارد.
۲. میتوان پستهپلو را بدون گوشت یا ماهیچه سرو کرد؟
بله، پستهپلو خودش غذایی مجلسی و خوشطعم است و میتواند به عنوان غذای گیاهی سرو شود. اما طبق سنت دامغانی، بهترین ترکیب همراه با ماهیچه یا گوشت گوسفند است.
۳. چرا پستهها در هنگام پخت تغییر رنگ میدهند؟
پسته تازه یا خشک اگر بیش از حد حرارت ببیند، رنگ سبز زیبایش را از دست میدهد. بنابراین پسته تازه باید خیلی سریع اضافه شود و از حرارت مستقیم و زیاد پرهیز شود.
۴. آیا میتوان از شوید خشک به جای شوید تازه استفاده کرد؟
میتوانید از شوید خشک استفاده کنید، اما ترکیب شوید تازه و خشک طعم بهتری ایجاد میکند. شوید تازه رطوبت لازم را نیز برای دم کشیدن پلو فراهم میکند.
۵. چگونه ته دیگ خوش رنگ و ترد داشته باشیم؟
برای تهدیگ نان، از روغن کافی و نان نازک نیمپز استفاده کنید و حرارت را ابتدا متوسط و سپس بسیار کم کنید. استفاده از شعلهپخشکن هم به یکنواخت شدن رنگ کمک میکند.
۶. پودر غوره یا گرد غوره چیست و آیا میتوان جایگزین کرد؟
پودر غوره ترشی ملایمی به پلو میدهد و با شیرینی پسته ترکیب عالی ایجاد میکند. در صورت دسترسی نداشتن، میتوان کمی آبلیمو یا لیمو خشک آسیاب شده استفاده کرد، اما طعم اصیل پستهپلو با پودر غوره نزدیکتر است.
۷. آیا میتوان زرشک را قبل از سرو روی پلو ریخت؟
بله، اما زرشک باید سریع در روغن گرم و کمی شکر تفت داده شود و بلافاصله از حرارت برداشته شود تا نسوزد و تلخ نشود.
از شما سپاسگزاریم که این دستور کامل پسته پلو دامغانی را مطالعه کردید. امیدواریم بتوانید با رعایت نکات گفتهشده، یک پلو خوشعطر و مجلسی برای مهمانان خود آماده کنید و از طعم منحصربهفرد پسته، زعفران و غوره لذت ببرید. برای تنوع و تجربه طعمهای ایرانی بیشتر، پیشنهاد میکنیم سری هم به دستورهای دیگر ما بزنید؛ مانند بیسکوییت کرهای با پسته و پوست پرتقال، شوید پلو با تن ماهی و سیبزمینی، نخود پلو با شوید، کوکو شوید با باقالی و شله زرد برای ۴ نفر و طرز تهیه شیرین پلو مجلسی تا سفره شما رنگین تر و دلچسبتر شود.










